სამშვილდე

…ასურეთი

გზად ასურეთში გავჩერდით. დროის სიმცირის გამო მხოლოდ გერმანული ტაძარი და ერთი ძველი სახლის ფრაგმენტი გადავიღე. ->

ცხრა მთა გადაიარაო…

ასურეთის მერე ფარცხისთან კლდემ მიიქცია ყურადღება. თითქოს გაბრაზებული სპილო გამოკვეთაო ბუნებამ ქვისგან (თუ შეამჩნევთ ფოტოზე). მერე აი ასეთი მთის ტალღები დავინახე და გამახსენდა ზღაპრებში ნათქვამი ცხრა მთის გადავლლის ამბები. ->

სამშვილდის კომპლექსი

სამშვილდის კომპლექსი უხსოვარი დროის დიდი ქალაქის ნანგრევებია ქვემო ქართლში, თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტში, სოფელ სამშვილდესთან ახლოს. წარმოდგენა რომ შეგექმნათ რამხელა სივრცეზე იყო გაშლილი, გთავაზობთ დრონით გადაღებულ ფოტოებს. ხაზებად რომ “ბუჩქები” მოჩანს, უზარმაზარი ქვის ლოდებისგან აგებული ქუჩები და კარმიდამოს ღობეებია.  ორი წრიული ღრმული კი უზარმაზარი მოცულობის წყალსაცავებია, რომლებსაც სამშვილდის სიონის ტაძარზე დიდი ფართობი უკავია: ->

წმინდა გიორგის ეკლესია

ნაქალაქარის შესასვლელში, უძველეს მთავარ ქუჩაზე მარცხენა მხარეს პირველივე რაც შეგხვდებათ, წმინდა გიორგის ეკლესიაა, რომელსაც რესტავრაცია არც თუ ისე დიდი ხნის წინ ჩაუტარდა. მე სპეციალისტი არ ვარ; ვერ შევაფასებ აღდგენითი სამუშაოების ხარისხს და სიზუსტეს, უბრალოდ რომ ვნახე, ახალაშენებული მცირე ზომის ტაძრის შთაბეჭდილება დატოვა… 

ოდნავ მოშორებით, უკვე ქუჩის მარჯვენა მხარეს ცხენის ქანდაკებაა, რომელიც ნახევრად მიწაშია ჩაფლული და სამწუხაროდ ვერ გადავიღე იმიტომ, რომ არ ვიცოდი მისი არსებობის შესახებ… ->

ძველი სასაფლაო

ვაგრძელებ გზას და ქუჩის მარცხენა მხარეს ყურადღებას იპყრობს ეზოში  მოწესრიგებულად განლაგებული დიდი ქვები. ახლოს რომ მივედი, ძველი სასაფლაო აღმოჩნდა, სადაც საფლავის ქვების გარდა ჩემთვის გაუგებარი დანიშნულების ქვებიც ვნახე. საფლავები ალბათ გვიანი შუასაუკუნეებისაა და  ხელუხლებელია. ეტყობა, რომ ძალიან დიდი ხანია ჭირისუფალი არ ჰყოლია — ნახევრად მიწითაა დაფარული: ->

ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია

ოდნავ ქვევით ძველი მენჰირია — რიტუალური ქვა და იქვე ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია. ეკლესიის ეზოში საინტერესო სასაფლაოა, სადაც ერთ საფლავის ქვას ცხენის ფორმა აქვს. ყურადღება მიიქცია ასევე ქვამ, რომელზეც დიდი ზომის ჯვარია გამოსახული და ფილმებში ნანახ ჯვაროსნების დროინდელ საფლავს წააგავს. როგორც ჩანს ტაძართან ხშირად ამოდიან საქეიფოდ დიდი ჯგუფები — მაგიდები და სკამები გაუკეთებიათ თანამედროვე ადამიანებს და ერთი მაგიდა პირდაპირ უცნობი საფლავის ქვაზე დაუდგამთ:  ->

ტეტრალიტი

ოდნავ ქვემოთ, თეოგენიდას ეკლესიის ნანგრევებია და ტეტრალიტი — სარიტუალო, ერთმანეთზე დალაგებული სამი დიდი ქვის ლოდი, როლმლებისაც  მეოთხე ლოდი აქვთ საყრდენად. ტეტრალიტის წინ მიწაში ნახევრად ჩაფლული დიდი მრგვალი ქვაა შუაში ნახვრეტით, რომელიც აღმოჩნდა კაკლის ზეთის სახდელი მოწყობილობის ქვა. ტეტრალიტი მდინარე ხრამის (ქცია) კანიონის ნაპირთანაა და მის გასწვრივ  ულამაზესი ხედები იშლება ბოლნისის მიმართულებით. 

სამშვილდის კომპლექსის დათვალიერებამ მთელ დღეს გასტანა. საღამოს იმავე ხედს სულ სხვა ელფერი ჰქონდა. ვუყურებდი გარემოს და ვცდილობდი წარმომედგინა  როგორი იყო ხალხი, ვინც ათასწლეულების წინ ამ ადგილას დასახლდა. რამდენი ომის და სირთულის გადალახვა მოუხდათ არსებობისთვის ბრძოლაში და როგორი ლამაზი ხედებით ტკბობის საშუალება ჰქონდათ ყველაფრის მიუხედავად. ოდესღაც ამ თავისი დროისთვის უძლიერესი ქალაქის ქუჩებში  მოძრაობდა უამრავი ადამიანი. სიცოცხლე ჩქეფდა. იყო ლხინი, ჭირი… დღეს კი ოდესღაც დიდებული ეს ქალაქი,  ნანგრევებად ქცეული, ნახევრად მიწითაა დაფარული. სიჩუმეს არღვევს ხეობის მეორე მხარეს მდებარე სოფლიდან (დღევანდელი სამშვილდე) მომავალი აღმოსავლური ბაიათების ხმა. კომპლექსის ტერიტორიაზე კი რამდენიმე რუსულენოვანი ოჯახის გარდა სხვა დამთვალიერებელი არ შემხვედრია…
იქვე ძველი, მრავალსართულიანი სახლის ერთადერთი შემორჩენილი კედელი დგას და უკვე ძალიან ახლოს მოჩანს დიდი ციხე-სიმაგრის ნანგრევები. ->

ციხე-სიმაგრე

მივადექი ციხე-სიმაგრესაც. სამშვილდეს მთავარი ციხე-სიმაგრე ის ნაგებობაა, რომელიც საკუთარი თვალით უნდა ნახო, რომ მიხვდე რა მასშტაბების იყო ოდესღაც. არ ვიცი რამდენად შეძლებს დრონით და მიწიდან გადაღებული კადრები მისი სიდიადის გადმოცემას… ერთი შემიძლია ვთქვა: — კარიბჭე 3 მეტრი მაინც იქნება სიმაღლეში და შორიდან ციხის კედელში პატარა ჭუჭრუტანასავით მოჩანს. ->

პალატის ეკლესია

ტეტრალიტსა და ციხე-სიმაგრეს შორის, გზად მარცხენა მხარეს მდებარეობს პალატის ეკლესიის ნანგრევები. შესახვევი ხშირი ბალახით და ბუჩქნარითაა შევსებული რაც იმაზე მიუთითებს, რომ იქით იშვიათად ხვდება ვინმე. ჩვენც  ძლივს შევამჩნიეთ და მხოლოდ უკან მობრუნებულზე მოვინახულეთ: ->

სამნავიანი ბაზილიკა

ციხე-სიმაგრის გალავნის შიგნით შუასაუკუნეების სამნავიანი ბაზილიკა შეგხვდებათ. იქვე მასიური ქვის მაგიდა და ჩამოსაჯდომია მოწყობილი ხის ძირში. ->

სამშვილდის სიონი

ციხე-სიმაგრის სივრცეში შესვლისას შორიდანვე შეამჩნევთ მერვე საუკუნის საეპისკოპოსო ტაძრის ნანგრევებს. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მცირე ნაშთებია შემორჩენილი, ნათლად იკითხება რამდენად დახვეწილი და დიადი იყო სამშვილდის სიონი: ->

ეკლესია შვერილი აფსიდით

სიონის ეკლესიის ქვემოთ კიდევ ერთი, მცირე ზომის ტაძრის ნანგრევებია.  რამდენიმე კედელზე ძალიან მკრთალად შერჩენილა ფრესკების კვალი: ->

წყალსაცავი აუზები

შეუძლებელია ყურადღების მიღმა დაგრჩეთ ერთმანეთის გვერდიგვერდ განლაგებული ორი უზარმაზარი წრიული წყალასცავი აუზი, რომელთა კედლებიც ისეთივე დიდი ზომის ლოდებითაა ნაგები, როგორც ქუჩები და ციხის გალავანის ნაშთები. აუზების მოცულობას უფრო კარგად დრონიდან გადაღებულ კადრებში აღიქვამს ადამიანი. მეორე ფოტოზე ერთად მოჩანს სამშვილდის სიონი, ეკლესია შვერილი აფსიდით და ორივე წყალსაცავი ავზი. ვინც საკუთარი თვალით ნახა სიონის ნაშთები, იოლად წარმოიდგენს აუზების მოცულობას: -> 

გამოქვაბულები, ორბები და ძველი ხიდი

სამშვილდის კომპლექსის ორივე მხარეს, მდინარეების ხრამის და ჭივჭავის ღრმა ხეობებში, საკმაოდ რთულად მისადგომ ადგილებში უამრავი გამოქვაბულია, რომელიც შუა საუკუნეებში ჩვენი მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილის საცხოვრებელს წარმოადგენდა. მდინარე ხრამის ხეობაში რამდენიმე ორბის (Gyps fulvus) გადაღება მოვახერხე. მათ იდენტიფიცირებაში ფეისბუკგვერდი “საქართველოს ფრინველები” დამეხმარა. როგორც ამ გვერდისგან გავიგე, ორბი ლეშისმჭამელი ფრინველია და სწორედ ამიტომ არ აქვს აგრესია დრონის მიმართ. ეს რომ მცოდნოდა გადაღებისას, უფრო თამამად, უფრო  მეტს ვიფრენდი და ბევრად უკეთეს კადრებს გადავიღებდი. გვერდი გასაგებ ენაზე გვაწვდის სარწმუნო ინფორმაციას საქართველოში მობინადრე და გადამფრენი ფრინველების თაობაზე. გირჩევთ მოიწონოთ და თვალი ადევნოთ.

ბოლო ორი ფოტო სამშვილდის კომპლექსამდე მიმავალი ხიდისაა, რომელიც მდინარე ჭივჭავზე აუგიათ და სულ მცირე ორი საუკუნისა უნდა იყოს. ->